Het Scharlaken Imperium

Whatever you want, whatever you need…. Zo klonk de openingszin op de dag dat ik mijn pelgrimvriendin in Parma bezocht. Ze was in de vierde maand van haar tocht van Maastricht naar Rome. Over weggaan gesproken. Daarbij verbleekt elk vertrek dat ik gemaakt heb. Dat Status Quo de dag opende met dit lied mag geen verrassing heten. Vrijgevochten vriendin vindt haar weg en doet ‘whatever she wants’. (Ik weet dat de heren van de Engelse rockband de zin iets anders bedoelen, maar dat laat onverlet dat woorden en ritme als een jas bij de dag passen.) Terwijl de bedden flink veren onder ons beider gestamp, denk ik aan het pad dat mijn Groninger amiga heeft gekozen. Ze loopt 2500 kilometer alleen om eens even goed te kunnen nadenken over wat ze met haar leven wil. Directe aanleiding is het overlijden van haar moeder, maar er spelen allerhande andere zaken in haar leven die ze onder de loep legt. Ze is uit Nederland vertrokken om terug te gaan. Alhoewel er een forse slag om de arm was, want wie weet wat er op haar pad zou komen. Na 1800 kilometers denkt ze nog steeds dat ze teruggaat en heeft ze inmiddels ook een verrassend helder beeld van hoe en wat als ze weer in Groningen landt. Zij is geboren in het dorp naast het mijne en nooit uit de provincie vertrokken, terwijl alles liet aanzien dat ze dat wel zou doen. Haar stage van haar HBO-opleiding liep ze bijvoorbeeld op twintigjarige leeftijd op de Caraïben en ze heeft lange reizen gemaakt naar onder andere Australië, Tanzania, Peru en Cambodja. Toch bleef ze, tot eigen verbazing ook, Groningen trouw. En ook na dit pelgrimsavontuur zal ze daar dus terugkeren. Met een boog de schoot weer in. Ze voelt zich heerlijk op die grond. Juist omdat ze er zo de weg kent. En zo weg kan zijn. En weet wat ze er heeft. Waar ze niet naar hoeft te zoeken. Toch ken ik niemand anders die beter overal ter wereld zou passen dan zij. Desgevraagd naar het waarom van terugkeren naar Groningen zegt ze dat ze dat niet precies weet. Ze doet waar ze zin in heeft en dat betekent de ene keer weggaan en de andere keer terugkeren. Dat het in haar zit. We bedenken een term voor haar… Nestvlieger, terugreiziger, verregaander, ontwortelaar…. Geen woord voldoet helemaal. En dus zoeken we nog verder. Moge de eerlijke vinder het begrip vinden, mail het dan naar annet@hetscharlakenimperium.nl Ondertussen loopt zij en schrijf ik, verder.

Het begin is gevonden. Hier. Omdat ik daar ben. Ik schreef dat in mijn laatste blog, bezig aan het grotere verhaal. Ik neem je even mee in mijn gedachten. Ik schrijf omdat ik terugging. In mijn hoofd. En als ik denk over teruggaan, passeer ik het station ‘weggaan’. Want daar ging het in beginsel over. Weggaan uit Veendam. Mijn geboortegrond. Ik was achttien toen ik besloot die plek te verlaten. Zeventien toen ik de bui al zag hangen. Met bibbers in de benen en de hakken in het zand, want ik was nogal een huismus. Een Groningse. Een Groningse huismus met last van heimwee. Ga dan maar eens weg. Toch deed ik het. Ik liet Harry en Bert achter me. Het aanbod van het kunnen delen van een woonruimte in de Moesstraat in Groningen met één van mijn oudste vriendinnen trok me over de streep. Gezelliger en vertrouwder dan dat zou het niet worden. Toen heette het verhaal: weggaan uit Veendam om te gaan studeren in Groningen. Toen ik weg was gegaan, veranderde het thema. Het ging over terugkomen. Ooit. Wellicht dacht ik dat het toen nog ging over wegblijven. Want geproefd aan het avontuur van weggaan, bleef ik weggaan. Van Groningen naar Utrecht, van Utrecht naar Londen, van Londen naar Den Haag, naar Delft…. Mijn pad door het leven heet ‘gaan’. En dan het liefste weg van iets of iemand. Soms van hele steden! Ik hoor tijdens één van mijn hardlooprondjes een regel uit een liedje van U2 dat blijft galmen in mijn hoofd: you can’t return to where you’ve never left. Heb ik Veendam ooit verlaten? Gaat het wel over teruggaan? Wat is het verschil tussen terugkomen en wegblijven? Het lijken onzinnige vragen, een onderwerp van niets, en toch boeit het me mateloos. En dus ga ik het pad lopen. Gebaand en gaan!

I’ll be working my way back to you, babe. Ik hoor het nummer van de Detroit Spinners op de radio als ik de laptop open en de eerste regels van dit verhaal op papier wil zetten. Ik één klap ben ik terug en loop ik op memorylane. Grappig als je bedenkt dat dit verhaal gaat over vroeger. Die babe dat ben ik. En die way back loopt naar mijn geschiedenis. Ik werk mezelf terug langs 49 jaar Annet. Via 2009, 2001, 1996, 1986, 1979 naar 1968. Zo’n liedje van de Detroit Spinners uit 1979 helpt te herinneren.

Soms vallen feiten heel gelukkig samen. Dan is er sprake van toeval. Of van serendipiteit. In dat laatste geloof ik heilig. Dat begrip had ik jarenlang op mijn visitekaartje staan als mooiste woord ooit. Op zoek naar het ene, vind je totaal iets anders. Dat wat gevonden moest worden. En nu vind ik een stukje geschiedenis aan de hand van een liedje. Ik had een vakantiebaantje bij de Rijksdienst voor het Wegverkeer in Veendam op de afdeling BOB. Spannend. Bijzondere opsporing. Maar vooral spannend omdat Bert en Harry daar rondliepen en mijn meisjeshart sneller deden kloppen. Vooral Bert, want hij had een prachtige stem waarmee hij de Spinners liet leven en betekenis gaf aan dode Engelse woorden. Mij deed smelten achter de computer waar ik als vlijtig liesje nummerborden intikte. Op zoek naar auto’s die gevonden moesten worden. En ik maar dromen:  ‘O, vind mij, vind mij!’

En nu ben ik hier. Daar waar cijfers geen betekenis hebben, voor een taalmens als ik ben, licht 1968 in neon op in de krant van vandaag. Waar ‘we’ zijn? Geen idee. Maar ik ben hier. In Breukelen. Tijd om terug te gaan. En de verhalen die er zijn aan papier, mijn hoofd en mezelf toe te vertrouwen. Het begin is gevonden. Hier. Omdat ik daar ben. I’ll be working my way back to you, babe. 

‘Jaaaaaa! Ik heb het zelf gehoord. In de wandelgangen. Iemand zei het hardop: dat tillen we over de vakantie heen. Van dit zinnetje word ik altijd zo blij. Van mezelf mag ik het niet zeggen, zo calvinistisch ben ik wel, maar als een collega het zegt, is de beer los. Wat mij betreft dan. Het hele jaar is er sprake van deadlines die in normale werkweken op de vrijdag liggen, van planningen die strakker dan strak zijn en gehaald móeten worden, maar als er een vakantie in het zicht komt, blijkt er toch meer ruimte te zijn dan menigeen dacht. In hoofden en in agenda’s. Hoe fijn! En laat ik het hier even heel duidelijk schrijven: ik doe er graag aan mee. Til met alle liefde alle klussen over alle vakanties heen. Duw deadlines naar voren die maar naar voren te duwen zijn. En schuif graag vanonder de kerstboom urgentie over de rand van de kalender. Dat pak ik in het nieuwe jaar wel weer bij de kladden. Ik schenk nu even een koffie in, neem de gratis tijd in ogenschouw en haal de vakantie naar voren. Wat een zalige relaxte kerstgedachte.

(Voor de goede verstaanders onder de lezers: ik neem dus kerstvakantie.)

De springende vis

Hapt lucht uit de blauwe zee

Een streek geleverd

Voor het geval ik weer eens binnen afzienbare tijd vergeet wat ik van de vakantie vind, schrijf ik een memo aan mezelf. Als een afterparty om de lol te herbeleven. Als een testament met het oog op de werkroutine waarin ik nog wel eens wil doorslaan. Dit schrijf ik op mijn eerste dag dat k mijn laptop weer opensla. Na een periode van drie weken waarin mijn werk verstopt zat in dezelfde laptop die het weigerde te doen. Een teken, concludeerde menigeen….. Laat het gaan! Het leverde mij afkickverschijnselen en stress op, maar ja. Geen Maccare daar in de binnenlanden van Frankrijk. Ik heb het nog geprobeerd met coaching bij het haardvuur om mijn wederhelft te bewegen in actie te komen. Tant pis. De air was onvermurwbaar. Let it be, heb ik toen gedacht. Et voilà. Het liet los. Ik liet los. Dus wat ik moet onthouden? Vakantie is fijn. Noodzakelijk soms. Kwestie van rust pakken. In je koffer meenemen ook. Anders grijp je mis. Tegen nietsdoen aanleunen. Loungen op slechte stoelen. Dingen vergeten. Met elkaar zijn. Alleen zitten soms. Of vaker dan gedacht. Sociale vaardigheden live testen. Taalknobbels aaien. De kleur blauw opnieuw ontdekken door te staren naar de wolken. Fantasie op hol laten slaan zonder dat er ongelukken van komen. Veel dezelfde outfits dragen. Mensen waarschuwen dat je kunt gaan stinken. Weer constateren dat je met zoveel minder kunt. Kleren, spullen, mensen…. Je vaak afvragen of je echt zin hebt om dat stadje, die kerk of dat park te bezoeken. Het antwoord van tevoren al weten. Nee, dus. En dus thuisblijven. Weer nietsnutten. Dat je van niet nadenken heus niet dommer wordt. Wel wordt gevonden door de anderen trouwens. Maar vakantie-gezelschap is niet representatief. Dat wijn en ander fijn ook een dagvullende taak kan opleveren. Bijkomen een kwestie is van boeken en zwembad. Dat de e-reader er echt niet inkomt. Dat relaxen een state of mind is die niet past in regenachtige omgevingen. Ik zoveel leuker ben als ik afga op mijn intuïtie. Dat ik andere boegen ontdek en daar graag dingen overheen wil gooien. Gelukkig weet ik inmiddels dat ik de woorden wel moet bewaren en niet over die schutting moet flikkeren. Omdat ik ze niet kwijt wil. Omdat ze bij thuiskomst fris en fruitig voor me moeten werken. Bij deze. Vakantie is fijn.

Zie ik eruit of ik een bananenmilkshake nodig heb? Ik fiets langs een groepje zitjeugd en vang deze flard op. Nee, denk ik hardop, maar ik zou er wel eentje lusten. Hoe ziet iemand eruit die een bananenmilkshake nodig heeft, peins ik later, slurpend aan een koffie verkeerd. Die helemaal niet verkeerd is, trouwens. Zo in deze zomerse dagen, gezeten achter de laptop voor het raam, wil het gebeuren dat ik doordraai qua tekst. Dan schrijf ik in oneliners, denk ik in poëzie en straal ik dwaaltaal. Niets ernstigs, hoor. Geen klus die er in de uitvoering minder van wordt. Wellicht zelfs beter met die creatieve invallen. Toch is het af en toe lastig. Als de blik afdwaalt en de gedachten gaan over vreselijk ingewikkelde bijzaken des levens. Liefde, dood, vakantie, vriendschap, ziekte, onschuld, kinderen, scheiding, gezond eten, verslaving, ontrouw, sporten, gezelschap, seks, buurvrouwen. Schreef ik nou ‘bijzaken’ van het leven? Zijn dat niet de zaken die het leven maken? Ik bedoel natuurlijk, de zaken die het leven maken. Die kunnen gaan over van alles. That’s life! Inclusief bananenmilkshakes en -schillen. Dat mijn werk momenteel gaat over duurzaamheid, bloedziekten, forten en vestingen en geestelijk gehandicapten heeft daar van alles mee te maken. Of niet? En leg ik linken die er niet zijn? Zit ik stiekem door te draaien? Ik denk verder vanuit de kantlijn. Tik nog een troostende regel tekst. Zie, dat krijg je ervan als je blogt terwijl je eigenlijk een saucijzenbroodje wenst.

De griezel slaat toe. Omdat het maandag is. Niet eens een blauwe, want de zon schijnt briljant geel in de bijna heldere lucht. Hoopvol! En toch is er sprake van ‘blueness’. Geen zin, wel woorden. Er hangt vluchtgedrag van veertien fases in de lucht. De wasmand lonkt, het aanrecht gromt, de stofpluizen fluisteren, de tafel moppert. Ik moet aan de slag. Maar niet daarmee. Er moet een plan uit de pen, twee offertes en een tekst over…. (waarover ook alweer?) Het zal door de aanstaande vakantie komen, opper ik als reden aan mezelf. Mijn geest is bezig met de warming up. In deze staat van zijn trekt de morgen een slakkespoor door de dag. Kom ik nauwelijks van de grond. Ik lees veel. De oude krant, de jongste tweets, de laatste fb-berichten. En zo blijft mijn oog hangen aan het haakje ‘haringtest’. Terwijl ik een slok koffie neem, zie ik een tester ruiken aan een haring. Gadver! Dit is de limiet op deze ochtend. Omdat ik vrouw ben, en vanuit mijn dna empatisch, komt dit bericht hard aan. Misselijk probeer ik de blik te verleggen. Het hoofd op andere gedachten te brengen. Maar helaas…. Koffie met haring! Dit zet de toon. De griezel nestelt zich. Omdat het World Emoij Day is, tik ik er eentje. (;-)) Die voor griezel kon ik zo gauw niet vinden. Zo’n plaatje heeft deze MH17-herdenkingsdag trouwens ook niet nodig. Het besef dat er na drie jaar nog geen geweten zo hardop knaagt dat recht kan rechtdoen, is griezelig genoeg. Dan volstaat zwijgen zodat hoop alle vrijheid krijgt. Ik weet wat me te doen staat vandaag. Geef anderen het woord. Ik verdrink de droefheid in de koffie, kieper de haring in een ton en verzorg ondertussen, in mijn tuintje, de hoop met zon, water en mest.

Zo werk ik meestal: ’s ochtends een lijstje maken en dan afstrepend de dag door. Laatste ‘check’ is meestal om een uur of wat in de avond, omdat privé en zakelijk heerlijk door elkaar lopen. Met dat laatst geplaatste vinkje is het lijstje nog niet op. Er vallen altijd dingen van mijn bureau die ik dan de volgende morgen oppak en op het verse lijstje zet. Mijn lijstje is een positief dit-ga-ik-doen-ding. Je hebt ook ‘beter-laten-lijstjes’. In de zorg, van verpleegkundigen en artsen. Dan kun je het verkleinwoord wel weglaten, trouwens. Want dat zijn opsommingen! Zo las ik dat er een lijst is van 66 verpleegkundige handelingen waarvan is aangetoond dat ze niet werken of zelfs schade veroorzaken. Denk aan het gebruik van ontsmettings- of reinigingsmiddelen, omdat die volgens de onderzoekers niet tot minder infecties leiden. Het bedekken van operatiewonden kun je beter laten, omdat het niet bijdraagt aan wondgenezing, geen infecties voorkomt en het verwijderen van verband of pleisters bovendien pijnlijk kan zijn. Ja, dat moet je dan niet doen. Die lijst van 66 doet nu dus de ronde in alle ziekenhuizen en verpleeginstellingen, denk ik. Hoop ik. De dag begint met overdracht ‘beter-dit-niet-meer-doen’. Om vervolgens nog even een lijstje te maken van ‘en dit wel’…. Het lijkt mij onwerkbaar eerlijk gezegd. Mijn beter-laten-lijst is oneindig. Niet meer kauwen op de potloden, niet meer vluchten in de afwas, geen privégesprekken in kantoortijd, geen d’s en t’s misplaatsen. Zou het maken van een to-do-list niet automatisch de ‘beter-laten-lijst’ overbodig maken? Het klinkt als mierenneuken, maar dat staat nou eenmaal op mijn lijst. Check.

De zomerse zonnestralen hadden op deze dinsdagochtend plaatsgemaakt voor een portie herfstregen. Terwijl ik het schrijf, proef ik de woorden en hoor ik het ritme van de zin. Dat klinkt misschien gek, maar zo werkt schrijven bij mij. In mijn hoofd zitten allerhande wik- en weegconstructies die direct be- of veroordelen. Laten staan of ‘deleten’. Het is in een handomdraai gebeurd. Dat ik af en toe stotter en struikel achter mijn toetsenbord gaat voorbij aan de lezer. Als het goed is. Als de eindredactie z’n werk doet. En dat is vaak en dingetje voor een eenling met deadline. Blind voor eigen tekst, is die redactie zomaar een valkuil. Maar wie leest en proeft er direct even mee? Zo schreef ik laatst een tekst waarin het ging over blijven en over gaan. De spellingscheck vond het prima wat ik deed. Maar mijn tegenlezer die aan de andere kant van de lijn zat en die ik het voorlas, hoorde iets anders. De samenvoeging overblijven ontstond. Ik sputterde tegen. Daar ging het niet over! Ik probeerde het te verduidelijken aan de hand van een woord dat ook in de tekst stond: over gaan. Toen sloeg de hilariteit toe die alleen tekstweirdo’s begrijpen. Hoe ga je over als je dood bent? Wat blijft over als je overgaat? Tekstschrijven kan zo leuk zijn. Taal is zo grappig. Daar moest ik aan denken toen ik in Onze Taal rouwkost las. Een poëtische vondst voor in het koelvak der letteren. Handig om op te kauwen in de herfst van een leven. Een begrip dat rijmt op overgaan. Vind ik. Maar ja, ik ben dan ook een tekstschrijver met vage constructies in het hoofd.