Het Scharlaken Imperium

Helemaal blij belde mijn vader dat hij z’n nieuwe fiets geleverd had gekregen. Een elektrische driewieler die hem weer veilig van A naar B moest brengen. De wereld lag weer open voor de man die sinds zijn pensioen, elf jaar geleden, elke dag fietste. De paden op, de lanen in. Het drempelvrije leven lachte hem toe. Ik glimlachte mee. Dat lachen verging hem (en mij) toen niet de hele wereld toegankelijk bleek voor man met driewieler. Bij het bezoek aan de huisarts was voor de deur geen plek voor zijn vervoersmiddel. Er waren heel veel fietsenrekjes met fietsen, en die blokkeerden de doorgang en toegang van de praktijk. Als hij zijn fiets verderop parkeerde, moest hij (te) ver lopen met z’n stok. Irritatie alom!

Toegankelijkheid en drempelvrij zijn in het leven van alledag lastig. Dat bleek ook toen Tekstnet-collega Olga Leever en ik bezig waren met het aanpassen van webteksten naar een niveau dat verteerd kan worden door de niet geoefende jongere lezer. Dat leverde aardige discussies op met de klant over leesbaarheid en toegankelijkheid. Van inhoud en vorm. Onze kennis en kunde van de diverse taal- en leesniveaus, en technische kant van websites, werd weer eens danig op de proef gesteld. Want de theorie van het ABC mag dan aardig op papier staan, de ervaring leert dat de werkelijkheid te weerbarstig is voor ‘alle tekst van de site in B1’. De inhoudsdeskundige die claimt dat er zeer nuttige detailinformatie verdwenen is, de juridisch geschoolde expert die moppert dat er te kort door de bocht geredeneerd is en de precieze die de nuance terug wil brengen uit principe. Je moet van goeden huize komen om door dik en dun vast te houden aan B1-idealen. Zo ligt daar het ideaal van toegankelijk zijn voor alle lezers van je site. Nou, verdiep je maar eens in de wetgeving digitale toegankelijkheid. Een verplichting voor sites van overheden sinds juli 2018. Neem even de tijd, en een zak chips en een pot gemberthee, want het vergt ook iets van je energie. En wat als je als gemeente een drempelvrije website wilt hebben? B1is moeilijker dan menig communicatiedeskundige denkt.

Drempels en geen doorgang inspireren mij om te blijven sleutelen. Geen genoegen te nemen met argumenten als ‘alles B1is niet mogelijk, want daarmee slaan we de plank mis voor de andere doelgroepen’. Heb je het echt geprobeerd met klare taal? En dan bedoel ik ook écht? Uit het onderzoek van Nielsen blijkt dat:

• een eenvoudige tekst wordt beter begrepen
• een eenvoudige tekst wordt sneller gelezen
• een eenvoudige tekst wordt beter onthouden

Een open deur, zeg je? Inderdaad. Houd die open! Het kan niet vaak genoeg gezegd en geschreven worden. Er wordt onnodig moeilijk gedaan. Zowel in de dokterspraktijk als met het schrijven van teksten. Mijn vader vult het klachtenformulier op de site van de gemeente in, staat glimlachend de plan- en stratenmaker te woord en rolt binnenkort angstvrij tot aan de deur van de dokter…. En voor toegankelijke teksten bel of mail je mij. En boek je die Drempelvrije Safari.

Ik heb het niet vaak, dat ik heimwee heb naar dat meisje van tien dat de wereld stil kon zetten als er iets niet goed ging. Ik was er best goed in. Dan ging ik naar mijn kamer, sloot ik de deur en kroop ik in een boek. Struinend door een wondere wereld die ik ter plekke schiep. Mijn rug leunde tegen de poster van Shakin’ Stevens, mijn armen omsloten een stilte vol rust en mijn hoofd kende geen tijd. Die wens overviel me afgelopen week toen ik hoorde van een goede vriendin dat ze heel erg ziek is. Het nieuws leek sowieso traag binnen te komen. Het was meer sijpelen dan denderen. Toen het geland was, ergens tussen oren en hart, dacht ik aan dat ene zinnetje ‘en alles staat stil’ uit de televisieserie Tita Tovenaar. Het leek me fijn even in die ene seconde te blijven van vóór de onheilstijding. Toen de dag begon omdat het nut had, de zon nog scheen met een reden en de wind waaide omdat het zo voorspeld was. Zin schreef ik met rode pen en vol overtuiging. Even hangen in dat moment. En dan mijn kamer in, de deur dicht, Shakin’ Stevens als zekerheidje in de rug. Vanuit ‘This ol house’ klinkt echter alleen maar ‘Tis echt, tis heus, tis raar maar waar….’  Als ik kon toveren, dan wist ik het wel.

Als tekstschrijver heb ik veel met taal. Gelukkig maar (;-)) Naast woorden, zinnen en lettertypes, ben ik ook bezig met spaties, komma’s en accenten ligu’s. Ik speel dagelijks met lege pagina’s, writersblocken en chapeau’s. De spellingcheck van Onze Taal, de groene bijbel van Jan Renkema en de rare woordenlijst van Guus Middag zijn mijn maatjes. Ik heb een heerlijk beroep en een prachtig talent. Ik schrijf, dus ik ben. In laat me wel eens afleiden. Omdat in mijn genen een Rupsje Nooitgenoeg zit. Zo zwerf ik langs velden waarin coördinatoren gevraagd worden, draaf ik over wegen wegens creatieve campagne-opdrachten en scoor ik via trainingen ook nog punten. Hoe bijzonder inspirerend ook, daar stop ik mee. De grootste stap zet ik op 1 april. Nee geen grapje. Dan leg ik na zeven jaar mijn functie als vrijwilligerscoördinator bij de Schildklier Organisatie Nederland neer. De klus is niet klaar (if ever), maar ik wil verder met de focus op tekstschrijven. Centraal die taal! Want anders komt dat boek er nooit. Dus gebruik ik de punt deze keer eens anders. De schrijfbus is aangeschaft, en ik heb de eerste kilometers gemaakt. Ruim baan voor de woorden. Ik zwaai naar SON, maak een buiging voor de talloze vrijwilligers waarmee ik samen heb gewerkt, bedank de ontelbare relaties en hoop iedereen achter de punt weer te zien. In een volgend schrijfleven!

Whatever you want, whatever you need…. Zo klonk de openingszin op de dag dat ik mijn pelgrimvriendin in Parma bezocht. Ze was in de vierde maand van haar tocht van Maastricht naar Rome. Over weggaan gesproken. Daarbij verbleekt elk vertrek dat ik gemaakt heb. Dat Status Quo de dag opende met dit lied mag geen verrassing heten. Vrijgevochten vriendin vindt haar weg en doet ‘whatever she wants’. (Ik weet dat de heren van de Engelse rockband de zin iets anders bedoelen, maar dat laat onverlet dat woorden en ritme als een jas bij de dag passen.) Terwijl de bedden flink veren onder ons beider gestamp, denk ik aan het pad dat mijn Groninger amiga heeft gekozen. Ze loopt 2500 kilometer alleen om eens even goed te kunnen nadenken over wat ze met haar leven wil. Directe aanleiding is het overlijden van haar moeder, maar er spelen allerhande andere zaken in haar leven die ze onder de loep legt. Ze is uit Nederland vertrokken om terug te gaan. Alhoewel er een forse slag om de arm was, want wie weet wat er op haar pad zou komen. Na 1800 kilometers denkt ze nog steeds dat ze teruggaat en heeft ze inmiddels ook een verrassend helder beeld van hoe en wat als ze weer in Groningen landt. Zij is geboren in het dorp naast het mijne en nooit uit de provincie vertrokken, terwijl alles liet aanzien dat ze dat wel zou doen. Haar stage van haar HBO-opleiding liep ze bijvoorbeeld op twintigjarige leeftijd op de Caraïben en ze heeft lange reizen gemaakt naar onder andere Australië, Tanzania, Peru en Cambodja. Toch bleef ze, tot eigen verbazing ook, Groningen trouw. En ook na dit pelgrimsavontuur zal ze daar dus terugkeren. Met een boog de schoot weer in. Ze voelt zich heerlijk op die grond. Juist omdat ze er zo de weg kent. En zo weg kan zijn. En weet wat ze er heeft. Waar ze niet naar hoeft te zoeken. Toch ken ik niemand anders die beter overal ter wereld zou passen dan zij. Desgevraagd naar het waarom van terugkeren naar Groningen zegt ze dat ze dat niet precies weet. Ze doet waar ze zin in heeft en dat betekent de ene keer weggaan en de andere keer terugkeren. Dat het in haar zit. We bedenken een term voor haar… Nestvlieger, terugreiziger, verregaander, ontwortelaar…. Geen woord voldoet helemaal. En dus zoeken we nog verder. Moge de eerlijke vinder het begrip vinden, mail het dan naar annet@hetscharlakenimperium.nl Ondertussen loopt zij en schrijf ik, verder.

Het begin is gevonden. Hier. Omdat ik daar ben. Ik schreef dat in mijn laatste blog, bezig aan het grotere verhaal. Ik neem je even mee in mijn gedachten. Ik schrijf omdat ik terugging. In mijn hoofd. En als ik denk over teruggaan, passeer ik het station ‘weggaan’. Want daar ging het in beginsel over. Weggaan uit Veendam. Mijn geboortegrond. Ik was achttien toen ik besloot die plek te verlaten. Zeventien toen ik de bui al zag hangen. Met bibbers in de benen en de hakken in het zand, want ik was nogal een huismus. Een Groningse. Een Groningse huismus met last van heimwee. Ga dan maar eens weg. Toch deed ik het. Ik liet Harry en Bert achter me. Het aanbod van het kunnen delen van een woonruimte in de Moesstraat in Groningen met één van mijn oudste vriendinnen trok me over de streep. Gezelliger en vertrouwder dan dat zou het niet worden. Toen heette het verhaal: weggaan uit Veendam om te gaan studeren in Groningen. Toen ik weg was gegaan, veranderde het thema. Het ging over terugkomen. Ooit. Wellicht dacht ik dat het toen nog ging over wegblijven. Want geproefd aan het avontuur van weggaan, bleef ik weggaan. Van Groningen naar Utrecht, van Utrecht naar Londen, van Londen naar Den Haag, naar Delft…. Mijn pad door het leven heet ‘gaan’. En dan het liefste weg van iets of iemand. Soms van hele steden! Ik hoor tijdens één van mijn hardlooprondjes een regel uit een liedje van U2 dat blijft galmen in mijn hoofd: you can’t return to where you’ve never left. Heb ik Veendam ooit verlaten? Gaat het wel over teruggaan? Wat is het verschil tussen terugkomen en wegblijven? Het lijken onzinnige vragen, een onderwerp van niets, en toch boeit het me mateloos. En dus ga ik het pad lopen. Gebaand en gaan!

I’ll be working my way back to you, babe. Ik hoor het nummer van de Detroit Spinners op de radio als ik de laptop open en de eerste regels van dit verhaal op papier wil zetten. Ik één klap ben ik terug en loop ik op memorylane. Grappig als je bedenkt dat dit verhaal gaat over vroeger. Die babe dat ben ik. En die way back loopt naar mijn geschiedenis. Ik werk mezelf terug langs 49 jaar Annet. Via 2009, 2001, 1996, 1986, 1979 naar 1968. Zo’n liedje van de Detroit Spinners uit 1979 helpt te herinneren.

Soms vallen feiten heel gelukkig samen. Dan is er sprake van toeval. Of van serendipiteit. In dat laatste geloof ik heilig. Dat begrip had ik jarenlang op mijn visitekaartje staan als mooiste woord ooit. Op zoek naar het ene, vind je totaal iets anders. Dat wat gevonden moest worden. En nu vind ik een stukje geschiedenis aan de hand van een liedje. Ik had een vakantiebaantje bij de Rijksdienst voor het Wegverkeer in Veendam op de afdeling BOB. Spannend. Bijzondere opsporing. Maar vooral spannend omdat Bert en Harry daar rondliepen en mijn meisjeshart sneller deden kloppen. Vooral Bert, want hij had een prachtige stem waarmee hij de Spinners liet leven en betekenis gaf aan dode Engelse woorden. Mij deed smelten achter de computer waar ik als vlijtig liesje nummerborden intikte. Op zoek naar auto’s die gevonden moesten worden. En ik maar dromen:  ‘O, vind mij, vind mij!’

En nu ben ik hier. Daar waar cijfers geen betekenis hebben, voor een taalmens als ik ben, licht 1968 in neon op in de krant van vandaag. Waar ‘we’ zijn? Geen idee. Maar ik ben hier. In Breukelen. Tijd om terug te gaan. En de verhalen die er zijn aan papier, mijn hoofd en mezelf toe te vertrouwen. Het begin is gevonden. Hier. Omdat ik daar ben. I’ll be working my way back to you, babe. 

‘Jaaaaaa! Ik heb het zelf gehoord. In de wandelgangen. Iemand zei het hardop: dat tillen we over de vakantie heen. Van dit zinnetje word ik altijd zo blij. Van mezelf mag ik het niet zeggen, zo calvinistisch ben ik wel, maar als een collega het zegt, is de beer los. Wat mij betreft dan. Het hele jaar is er sprake van deadlines die in normale werkweken op de vrijdag liggen, van planningen die strakker dan strak zijn en gehaald móeten worden, maar als er een vakantie in het zicht komt, blijkt er toch meer ruimte te zijn dan menigeen dacht. In hoofden en in agenda’s. Hoe fijn! En laat ik het hier even heel duidelijk schrijven: ik doe er graag aan mee. Til met alle liefde alle klussen over alle vakanties heen. Duw deadlines naar voren die maar naar voren te duwen zijn. En schuif graag vanonder de kerstboom urgentie over de rand van de kalender. Dat pak ik in het nieuwe jaar wel weer bij de kladden. Ik schenk nu even een koffie in, neem de gratis tijd in ogenschouw en haal de vakantie naar voren. Wat een zalige relaxte kerstgedachte.

(Voor de goede verstaanders onder de lezers: ik neem dus kerstvakantie.)

De springende vis

Hapt lucht uit de blauwe zee

Een streek geleverd

Voor het geval ik weer eens binnen afzienbare tijd vergeet wat ik van de vakantie vind, schrijf ik een memo aan mezelf. Als een afterparty om de lol te herbeleven. Als een testament met het oog op de werkroutine waarin ik nog wel eens wil doorslaan. Dit schrijf ik op mijn eerste dag dat k mijn laptop weer opensla. Na een periode van drie weken waarin mijn werk verstopt zat in dezelfde laptop die het weigerde te doen. Een teken, concludeerde menigeen….. Laat het gaan! Het leverde mij afkickverschijnselen en stress op, maar ja. Geen Maccare daar in de binnenlanden van Frankrijk. Ik heb het nog geprobeerd met coaching bij het haardvuur om mijn wederhelft te bewegen in actie te komen. Tant pis. De air was onvermurwbaar. Let it be, heb ik toen gedacht. Et voilà. Het liet los. Ik liet los. Dus wat ik moet onthouden? Vakantie is fijn. Noodzakelijk soms. Kwestie van rust pakken. In je koffer meenemen ook. Anders grijp je mis. Tegen nietsdoen aanleunen. Loungen op slechte stoelen. Dingen vergeten. Met elkaar zijn. Alleen zitten soms. Of vaker dan gedacht. Sociale vaardigheden live testen. Taalknobbels aaien. De kleur blauw opnieuw ontdekken door te staren naar de wolken. Fantasie op hol laten slaan zonder dat er ongelukken van komen. Veel dezelfde outfits dragen. Mensen waarschuwen dat je kunt gaan stinken. Weer constateren dat je met zoveel minder kunt. Kleren, spullen, mensen…. Je vaak afvragen of je echt zin hebt om dat stadje, die kerk of dat park te bezoeken. Het antwoord van tevoren al weten. Nee, dus. En dus thuisblijven. Weer nietsnutten. Dat je van niet nadenken heus niet dommer wordt. Wel wordt gevonden door de anderen trouwens. Maar vakantie-gezelschap is niet representatief. Dat wijn en ander fijn ook een dagvullende taak kan opleveren. Bijkomen een kwestie is van boeken en zwembad. Dat de e-reader er echt niet inkomt. Dat relaxen een state of mind is die niet past in regenachtige omgevingen. Ik zoveel leuker ben als ik afga op mijn intuïtie. Dat ik andere boegen ontdek en daar graag dingen overheen wil gooien. Gelukkig weet ik inmiddels dat ik de woorden wel moet bewaren en niet over die schutting moet flikkeren. Omdat ik ze niet kwijt wil. Omdat ze bij thuiskomst fris en fruitig voor me moeten werken. Bij deze. Vakantie is fijn.

Zie ik eruit of ik een bananenmilkshake nodig heb? Ik fiets langs een groepje zitjeugd en vang deze flard op. Nee, denk ik hardop, maar ik zou er wel eentje lusten. Hoe ziet iemand eruit die een bananenmilkshake nodig heeft, peins ik later, slurpend aan een koffie verkeerd. Die helemaal niet verkeerd is, trouwens. Zo in deze zomerse dagen, gezeten achter de laptop voor het raam, wil het gebeuren dat ik doordraai qua tekst. Dan schrijf ik in oneliners, denk ik in poëzie en straal ik dwaaltaal. Niets ernstigs, hoor. Geen klus die er in de uitvoering minder van wordt. Wellicht zelfs beter met die creatieve invallen. Toch is het af en toe lastig. Als de blik afdwaalt en de gedachten gaan over vreselijk ingewikkelde bijzaken des levens. Liefde, dood, vakantie, vriendschap, ziekte, onschuld, kinderen, scheiding, gezond eten, verslaving, ontrouw, sporten, gezelschap, seks, buurvrouwen. Schreef ik nou ‘bijzaken’ van het leven? Zijn dat niet de zaken die het leven maken? Ik bedoel natuurlijk, de zaken die het leven maken. Die kunnen gaan over van alles. That’s life! Inclusief bananenmilkshakes en -schillen. Dat mijn werk momenteel gaat over duurzaamheid, bloedziekten, forten en vestingen en geestelijk gehandicapten heeft daar van alles mee te maken. Of niet? En leg ik linken die er niet zijn? Zit ik stiekem door te draaien? Ik denk verder vanuit de kantlijn. Tik nog een troostende regel tekst. Zie, dat krijg je ervan als je blogt terwijl je eigenlijk een saucijzenbroodje wenst.